Lista tematów do części ustnej egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2009/2010.
LITERATURA
1. Artysta jako bohater literacki. Omów wizerunki bohaterów z różnych epok literackich.
2. Poezja to także zabawa. Przedstaw na wybranych przykładach sposób kreowania komizmu oraz wskaż jego funkcje.
3. Człowiek w labiryncie. Wskaż teksty literackie, w których spotkałeś się z tym motywem. Wyjaśnij jego funkcję.
4. Reportaż nobilitowany – o wartości literackiej reportażu. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do twórczości Ryszarda Kapuścińskiego.
5. Żołnierz jako bohater literacki. Ukaż jego wizerunek w różnych epokach i powiąż z kontekstem historycznym i kulturowym.
6. Pan Cogito w poezji Zbigniewa Herberta. Scharakteryzuj postać, odwołując się do wybranych przykładów.
7. Wartości humanistyczne w twórczości współczesnych poetów. Ukaż ich różnorodność na przykładach wybranych tekstów.
8. Ewolucja ballady jako gatunku literackiego. Omów problem na wybranych przykładach.
9. Stereotyp życia szczęśliwego. Ukaż różne ujęcia tego motywu w literaturze na wybranych przykładach.
10. Człowiek wobec nieskończoności. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych przykładów.
11. Poezja o niedoskonałości człowieka. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
12. Przedmioty i rzeczy w poezji Mirona Białoszewskiego i Zbigniewa Herberta. Omów na wybranych przykładach.
13. Nuda jako motyw w literaturze różnych epok. Przedstaw różne realizacje motywu.
14. Literackie obrazy szkoły. Przedstaw temat na wybranych przykładach różnych epok.
15. Topos w literaturze jako dowód ciągłości tradycji. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
16. Egzystencjalizm jako sposób myślenia o świecie bohaterów literackich. Omów na przykładach różnych epok.
17. Inspiracje i konteksty. Pokolenie „brulionu” wobec tradycji literackiej. Omów problem na wybranych przykładach.
18. Analizując różne utwory literackie z okresu romantyzmu, wyjaśnij, na czym polegała specyfika romantycznej koncepcji natury.
19. W jaki sposób literatura współczesna ukazuje młodych, walczących o wolność? Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty.
20. Nauczyciel, mistrz, mentor... . Analizując wybrane utwory literackie wyjaśnij, jaką rolę odgrywali oni w społeczeństwie i życiu indywidualnym bohaterów.
21. Geneza, rozwój, fazy i schyłek retoryki w Polsce na przykładach wybranych tekstów literackich renesansu, baroku i oświecenia.
22. Polskie emancypantki. Literackie obrazy awansu społecznego i zawodowego kobiety. Omów problem na wybranych przykładach.
23. Książki budujące Twoje wyobrażenie rodziny i domu rodzinnego. Rozwiń zagadnienie na wybranych przez siebie przykładach z literatury.
24. Etos rycerski i jego deheroizacja w literaturze. Rozwiń zagadnienie, analizując trafnie dobrane przykłady.
25. Ukaż rolę konwencji i jej zmiany w dramacie na przestrzeni wieków, np. od Antygony Sofoklesa do Tanga Sławomira Mrożka.
26. Motyw winy i kary w literaturze różnych epok. Omów problem na wybranych przykładach.
27. Na przekór stereotypom – o poezji Haliny Poświatowskiej. Przedstaw temat na wybranych przykładach.
28. Motyw „małej ojczyzny” w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
29. Fascynacja obrzędami ludowymi w literaturze polskiej. Omów to zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów.
30. Mity i legendy jako tworzywo literatury fantasy. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładach.
31. Heroizm cierpienia. Omów temat na podstawie wybranych utworów.
32. Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice – na przykładach wybranych utworów.
33. Bohater zanurzony w świecie i bohater uciekający od świata. Omów wizerunki bohaterów z różnych epok literackich.
34. Ukaż funkcje motywów antycznych w twórczości współczesnych poetów.
35. Macierzyństwo jako motyw literacki. Omów na wybranych przykładach
36. Dojrzewanie jako motyw literacki różnych epok. Na podstawie wybranych przykładów ukaż różne aspekty tego zagadnienia.
37. Sen jako życie duszy. Bohaterowie literaccy w świetle swoich snów. Omów problem na wybranych przykładach różnych epok.
38. Rozważ problem powinności rządzących wobec narodu na podstawie twórczości np. Jana Kochanowskiego, Ignacego Krasickiego i Czesława Miłosza.
39. Katastrofizm w wybranych utworach różnych epok literackich. Przyczyny zjawiska i sposoby jego realizacji.
40. Egzystencjalizm jako sposób myślenia o świecie bohaterów literackich. Omów na przykładach różnych epok.
41. Martyrologia w III części Dziadów Adama Mickiewicza, opowiadaniach Tadeusza Borowskiego, w Innym świecie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Dokonaj analizy, porównując sposoby ujęcia problemu w wymienionych utworach.
42. Bunt wyrazem negacji lub/i akceptacji rzeczywistości. Omów problem na wybranych przykładach.
43. Mistyka Wschodu i Zachodu. Przedstaw problem, odwołując się do różnych tekstów literackich.
44. Poeta-bard, cygan, pieśniarz i włóczęga. Przedstaw sposoby autokracji poety w wybranych utworach.
45. Czy turpizm to epatowanie brzydotą czy niezafałszowany obraz świata? Odpowiedz, analizując wybrane utwory.
46. Dekalog bohaterów Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Rozwiń temat na wybranych przykładach dziel literackich.
47. Powieść historyczna. Różne realizacje gatunku na wybranych przykładach dzieł literackich.
48. Polemiki, spory, prowokacje – starcia pokoleń literackich. Omów temat na wybranych przykładach.
49. Motyw wędrówki w literaturze. Przedstaw jego najciekawsze realizacje. Wypowiedź zilustruj odpowiednimi przykładami.
50. Literatura faktu. Analiza i interpretacja tego zjawiska kulturowego XX wieku na wybranych przykładach.
51. Polacy w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje.
52. Portrety kobiet w „Balladach i romansach” Adama Mickiewicza. Omów temat na wybranych przykładach.
53. Dialogi twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej i /lub współczesnej.
54. Antybohater w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
55. Człowiek wobec presji historii. Ukaż różnorodność ujęć tego zagadnienia w wybranych utworach literackich różnych epok.
56. Stereotyp życia szczęśliwego. Ukaż różne ujęcia tego motywu w literaturze na wybranych przykładach.
57. Przemijanie jako motyw obecny w literaturze XX wieku. Ukaż na wybranych przykładach funkcjonowanie tego motywu.
58. Omów różne realizacje toposu ogrodu, analizując teksty literackie wybranych epok.
59. Antynomie literackie, np. ład – chaos. Wskaż teksty, które obrazują wybrane antynomie i wyjaśnij, jaką pełnią one funkcję w kulturze.
60. Mity jako ważne tworzywo literatury. Ukaż i scharakteryzuj to zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów.
61. Na wybranych przykładach dzieł literackich z różnych epok objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego.
62. Etos inteligenta w literaturze i jego demaskacja. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
63. Tytuł, motto, ostatnia scena jako klucze do interpretacji dzieła. Omów na wybranych przykładach.
64. Wielkie karty naszej historii utrwalone w różnych formach zapisu literackiego (np. kronika, epos, pieśń patriotyczna itp.). Zaprezentuj na wybranych utworach.
65. Od Juliusza Verne'a do Stanisława Lema. Analizując wybrane utwory, przedstaw ewolucję powieści science-fiction.
66. Poetyka "postawy wyprostowanej" i jej funkcja w poezji współczesnej. Przedstaw na celowo dobranych przykładach.
67. Motyw "ojczyzny - okrętu" w literaturze polskiej. Rozwiń zagadnienie na celowo dobranych przykładach literackich.
68. Sposoby kreowania postaci ojca w literaturze. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.
69. Różne obrazy uwikłania człowieka w historię w literaturze wybranych epok (na wybranych przykładach).
70. Motyw tańca w literaturze. Ukaż to zagadnienie na wybranych przykładach dzieł literackich.
71. Relacje polsko – żydowskie. Przedstaw temat w oparciu o wybrane utwory literackie.
72. Socrealizm – przygoda kultury polskiej. Scharakteryzuj problem na podstawie analizy wybranych utworów.
73. „Obcy”, „Inny”, „Swój” – literackie kreacje bohaterów. Zaprezentuj temat na wybranych przykładach.
74. Rewolucja jako motyw literacki. Omów różne realizacje motywu w literaturze.
75. Postacie fantastyczne w literaturze. Przedstaw różne kreacje bohaterów w wybranych utworach.
76. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów na przykładach wybranych utworów.
77. Rozmowy człowieka z Bogiem. Omów problem, analizując wybrane przykłady literackie.
78. Obrazy wielkich miast w literaturze XIX i XX wieku i ich funkcja ideowa. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory.
79. Awangarda artystyczna w literaturze XX wieku. Zaprezentuj różne realizacje problemu.
80. Literackie realizacje mitu Syzyfa. Zaprezentuj różne realizacje motywu w literaturze.
ZWIĄZEK LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
1. Memento mori w literaturze i sztuce średniowiecza oraz interpretacje motywu w epokach późniejszych.
2. Katedra gotycka w poetyckiej wyobraźni. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.
3. Dialog z tradycją romantyczną w literaturze XX wieku i filmie. Omów na wybranych przykładach.
4. Dziecko jako bohater w różnych dziełach sztuki i literaturze. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
5. Różne kanony kobiecej urody w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
6. Malarskie inspiracje w utworach Tadeusza Różewicza i Romana Brandstaettera.
7. Różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze i innych dziedzinach sztuki (na wybranych przykładach).
8. Fin de siecle w literaturze i malarstwie. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.
9. Symbol w sztuce i literaturze XIX i XX wieku. Omów zagadnienie na celowo dobranych przykładach.
10. Współczesne wersje motywu Madonny w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
11. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie (np. Henryka Sienkiewicza i Jana Matejki).
12. Świat prowincji w opowiadaniach Brunona Schulza i obrazach Marca Chagala. Porównaj wybrane dzieła.
13. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła.
14. Obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Analiza porównawcza wybranych dzieł literackich i innych (np. malarskich i filmowych).
15. Różne wersje motywu Stabat Mater Dolorosa w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
16. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na celowo dobranych przykładach.
17. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach. Omów zagadnienie na celowo dobranych przykładach.
18. Muzyka w roli bohatera. Zaprezentuj zagadnienie na wybranych przykładach.
19. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta. Przedstaw w poezji poety przykłady potwierdzające lub negujące tezę.
20. Piosenka w kabaretach i rewiach międzywojennej Warszawy. Omów problem, odwołując się funkcjonalnych przykładów.
21. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady, porównując je z pierwowzorem.
22. Apokalipsa w literaturze i filmie. Omów problem na wybranych przykładach.
23. Różne współczesne konkretyzacje sceniczne i adaptacje filmowe polskich dramatów romantycznych. Rozwiń zagadnienie, porównując je z wybranymi pierwowzorami literackimi.
24. Problemy filmowej adaptacji literatury. Porównaj wybrany film z jego literackim pierwowzorem. Oceń adaptację.
25. Surrealizm w literaturze, malarstwie i filmie. Porównaj środki artystycznego wyrazu w wybranych przykładach.
26. Historia jako temat literacki malarski. Przedstaw różne sposoby ukazania prawdy historycznej przez twórców dwóch wybranych epok.
27. Mitotwórcza funkcja dzieł Jana Matejki i Henryka Sienkiewicza. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła obu twórców.
28. Motyw drogi w literaturze i w filmie. Omów na wybranych przykładach różne ujęcia tego tematu.
29. Obrazy kultury żydowskiej w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
30. Zaprezentuj różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. . Analiza wybranych dzieł.
31. Motyw szatana w literaturze i malarstwie. Analiza porównawcza dzieł.
32. Portret dziecka w literaturze i malarstwie. Rozwiń zagadnienie na trafnie dobranych przykładach
33. Człowiek w poszukiwaniu innych światów. Na podstawie wybranych tekstów literackich, malarskich i filmowych scharakteryzuj wykreowaną rzeczywistość i jej funkcję.
34. Różne sposoby funkcjonowania motywu tańca w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
35. Opozycja filister – artysta w sztuce i literaturze wybranych epok. Omów, analizując celowo dobrane dzieła literackie i przykłady z innych dziedzin sztuki.
36. Malarstwo , rzeźba i architektura jako inspiracje dla literatury. Omów temat, analizując celowo dobrane utwory.
37. Romantyczne mity w epokach późniejszych. Ukaż różne interpretacje na przykładach literackich i innych dziedzin sztuki.
38. Zaprezentuj funkcjonowanie motywu Prometeusza w literaturze i sztuce (na wybranych przykładach).
39. Omów sposoby wyrażania świata przedstawionego w literaturze i malarstwie Młodej Polski (na wybranych przykładach).
40. Natura i człowiek. Przedstaw realizację motywu na podstawie wybranych przykładów z literatury i malarstwa różnych epok.
JĘZYK
1. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
2. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze.
3. Zagrożenia współczesnej polszczyzny i komunikacji językowej. Przedstaw zagadnienie na zebranym materiale.
4. Etykieta językowa dawniej i dziś. Dokonaj analizy zagadnienia w oparciu o zebrany materiał.
5. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
6. Omów pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu na podstawie zgromadzonego materiału językowego.
7. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych epok.
8. Język i walory artystyczne popularnych pieśni kościelnych. Dokonaj analizy języka i formy tych pieśni, posługując się celowo zgromadzonym materiałem.
9. Sztuka przemawiania dziś. Analiza wystąpień politycznych, kościelnych, okolicznościowych, sądowych.
10. Poddaj analizie wypowiedzi bohaterów literackich, aby scharakteryzować ich język z uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter.
11. W jaki sposób działa język metafory? Opisz jego mechanizmy , analizując przykłady zaczerpnięte z poezji.
12. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich (na przykładzie przysłów o określonej tematyce).
13. Naruszenie kryteriów poprawności językowej jako przyczyna mimowolnego humoru z zeszytów szkolnych. Omów, analizując zgromadzony materiał językowy.
14. Dawne i nowe pochodzenie związków frazeologicznych. Omów zagadnienie uzasadniając, że wciąż tworzą się nowe związki.
15. Blog i blogerzy – internetowe pamiętnikarstwo. Scharakteryzuj język wybranych wypowiedzi.
16. Językowe narzędzia groteski. Scharakteryzuj stylistykę groteski, odwołując się do wybranych przykładów (np. W. Gombrowicz, S. Witkiewicz).
17. Idealizacja jako zabieg językowy. Scharakteryzuj językowe sposoby idealizacji świata przedstawionego w wybranych utworach.
18. Łacina w języku polskim. Dokonaj analizy latynizmów w literaturze polskiej, odwołaj się do przykładów z różnych epok.
19. Na podstawi zebranego materiału zbadaj idiolekt wybranego polityka.
20. Językowe sposoby charakteryzowania przeciwników politycznych w prasie prawicowej i lewicowej. Analiza zgromadzonego materiału.
21. Omów zjawiska językowe charakterystyczne dla współczesnej polszczyzny. Zanalizuj zgromadzony materiał.
22. Specyfika tekstu reklamowego jako gatunku wypowiedzi. Na wybranych przykładach omów najważniejsze cechy języka reklamy.
23. Anglicyzmy we współczesnej polszczyźnie. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń w języku polskim.
24. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne? Zanalizuj przykłady ze współczesnej polszczyzny.
25. Analizując na wybranych przykładach etapy rozwoju polszczyzny, określ wpływ innych języków na polszczyznę. Podaj rodowód zapożyczeń.
26. Żywotność związków frazeologicznych pochodzenia biblijnego i mitologicznego (antycznego) w języku współczesnej polszczyzny. Analiza celowo zgromadzonego materiału językowego.
27. Dlaczego niektóre wyrazy stają się przestarzałe (archaiczne), inne nowomodne? Odpowiedz analizując to zjawisko na przykładach ze współczesnej polszczyzny.
28. Oceń zasadność tworzenia i użycia neologizmów w języku literackim i potocznym. Posłuż się znanymi Tobie przykładami z literatury.
29. Kolokwializmy i słownictwo dosadne w literaturze. Omów ich funkcje w wybranych tekstach i oceń zasadność ich użycia.
30. Przez język do konsumenta. Scharakteryzuj wybrane hasła reklamowe lub teksy relam pod kątem użytych środków językowych.
31. Internacjonalizmy w języku polskim. Zaprezentuj zagadnienie, dokonaj jego analizy i oceny zjawiska.
32. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa. Omów funkcje środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych (analiza przykładów).
33. Najczęściej występujące błędy językowe w tekstach prasowych. Przeanalizuj wybrany materiał i przedstaw kryteria, którymi się posłużyłeś.
34. Scharakteryzuj różne rodzaje stylizacji językowej i omów na wybranych przykładach epickich zasadność ich użycia.
35. Skąd się biorą słowa, czyli o etymologii w języku polskim. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się do zgromadzonego materiału.
36. Nowa jakość polszczyzny w internecie. Omów zagadnienie, scharakteryzuj zjawisko i dokonaj jego oceny.
37. Polska muzyka rozrywkowa. Dokonaj analizy językowej wybranych tekstów piosenek.
38. Nowomowa we współczesnej prasie, telewizji i reklamach. Dokonaj analizy językowej wybranych tekstów.
39. Stylistyka listu romantycznego na wybranych przykładach.
40. Przeanalizuj teksty piosenek hip – hopu . Przedstaw ich charakterystyczne cechy i oceń wartość artystyczną.
